Yaygın olarak bel fıtığı olarak da bilinen disk hernisi çok sık görülür ve bel ağrısı nedenleri arasındadır. Bel ağrısı olan bir kişide mutlaka bel fıtığı olduğu yaygın bir görüş olsa da doğru değildir çünkü disk hernisi dışında da bel ağrısına neden olan birçok neden bulunur. Disk hernisi en sık boyun bölgesinde (servikal omurgalar) ve bel bölgesinde (lomber omurgalar) görülmekle beraber her omurga bölgesinde görülebilir. Disk hernisi bel ağrısı nedeni olduğu gibi bacaklara ve kollara yansıyan ağrı, duyu ve kas gücü kaybına da neden olabilir. Bazı durumlarda idrar veya dışkı tutamamaya veya hissetmemeye de yol açabilir.
Ancak her disk hernisi soruna yol açmaz. Hiç yakınması olmayan bireylerin çekilen manyetik rezonans (MR) incelemelerinde disk hernisine rastlamak olasıdır. Bunun sıklığı yaş ile artar. Disk hernisi her yaş grubunda görülebilir ancak en sık olarak aktif yaşantı içinde olduğumuz 30-60 yaş arasında görülür. Çocuklarda diskler oldukça sağlıklı olup yıpranma başlamadığından disk hernisi daha nadirdir. 2O’li yaşlardan itibaren disk yaşlanması başlar ve 30larından itibaren bel sağlığına önem vermemiş kişilerde disk hernisi oluşma olasılığı giderek artar. 60lı yaşlardan sonra da yeni fıtık görülme olasılığı azalır ancak daha önce oluşmuş disk sorunları sonucunda dar kanal, sinir sıkışması ve bunlara bağlı duruş ve yürüyüş sorunları gelişmeye başlar.
Disk Hernisi Nedir?
Diskler iki omurga arasındaki yastıkçıklardır. Boyundan bele kadar her iki omurga arasında bulunur. Disk yapısının iki bölümü vardır. Ortada daha yumuşak kıvamlı kolajen içerikli bölüm (nukleus pulposus) ve bu yapının dışarı taşmasını önleyen ve koruyan daha sert dış tabaka (anulus fibrosus) bulunur. Bel fıtığı bu ortadaki yumuşak yapının bulunduğu yerden dışarı taşmasıdır. Yerinden taşan fıtık dokusu etraftaki, komşuluktaki sinir dokularına bası yapabilir. Sinir dokularına bası yaparsa ağrı bacaklara yansır. Sinirlere bası durumunda ağrı ile beraber duyu kaybı da görülebilir. Fıtıklaşan yapı sinir dokularına bası yapmasa bile bel ağrısı yapabilir.
Disk Hernisi Nasıl ve Neden Gelişir?
Disk hernisi genellikle öne veya yana eğilme sırasında ani yüklenme veya ıkınma ile meydana gelir. Ani başlayan bir ağrı olur. Kişide çoğunlukla bel veya boyunda ağrı olur. Vücut refleks olarak fıtığı sabitlemek için çevredeki kasları kasar, kas spazmı meydana gelir. Boyun ve bel ağrıları da bu nedenle artar, duruş pozisyonu bozulur, bel veya boyun hareketleri ağrılı olur. Bu fıtık genellikle 2 hafta içinde, en hızlı da ilk günler içinde toparlanma gösterir yani şikayetler azalır.
Disk Hernisi Neye Yol Açar?
Disk hernisi bağlı olduğu omurga bölgesinde yani bel veya boyun bölgesinde ağrıya yol açar. Eğer sinir yapılarında bası da varsa ağrı bel veya boyuna ek olarak bacak veya kollar veya ellerde de hissedilir. Ağrı ile beraber duyu kaybı yani dokunmayı hissedememe, kas gücünde kayba yol açabilir. Kas gücünde kayıp ayağı yere sürüme, parmak ucuna yükselememe, parmakları hareket ettirmede güçsüzlük şeklinde görülebilir. Benzer şekilde ellerde, parmak hareketlerinde, yumruk yapma, düğme ilikleme, kalem tutma gibi hareketlerde güçsüzlük şeklinde bulgu verebilir. Alt lomber bölge fıtıklarında idrar tutamama, idrar kaçırma, dışkılamada hissetmeme veya tutamama görülebilir. Kas güç kaybı, idrar tutamama acildir. Vakit geçirmeden müdahele edilmesi gerekir.
Bel Fıtığı İyileşir mi?
Yeni gelişen disk hernisine bağlı yakınmaların %80’ i ilk 2 hafta içinde azalır. Yapılması gereken ilk 2 gün istirahat, sonra dikkatli ve kontrollü bir şekilde ve bel sağlığına özen göstererek normal günlük yaşantıya devam etmektir. Sert yerde yatmak, bel çekme gibi iyi geldiğine inanılan uygulamaların yararlılığına ait bir kanıt yoktur. Ağrı kesiciler kullanılabilir. En önemli nokta idrar tutamama veya kas gücü kaybı olup olmadığının sorgulanmasıdır. Eğer bunlar varsa ve bulgular ilerliyorsa acil olarak cerrahi olarak müdahele edilir. Yakınma sadece ağrı ise ağrı kesiciler, fizik tedavi ve rehabilitasyon ile tedavi edilir.
Bel Fıtığı Ameliyatı Nasıl Yapılır, Sonuçları Nasıldır?
Bel fıtığı çok yaygın olup çok sık görülmesine rağmen nadiren ameliyat gerektirir. Ameliyatı temel olarak çevre dokulara en az hasar vererek fıtıklaşmış dokunun çıkarılmasıdır. Büyütme altında ufak girişimle veya tüpler içinden çalışarak yapılması son zamanlarda standartlaşmış yöntemdir. Ameliyat genellikle sorunsuzdur ve hasta ertesi gün ayağa kaldırılabilmektedir. Ancak her cerrahi girişim gibi belli riskler taşımaktadır.
Bel Fıtığının Oluşmasını Önlemek Olası mıdır?
Omurgalar arasındaki diskler yani fıtığa neden olan yapılar yaş ile beraber kaçınılmaz olarak yaşlanırlar. Ancak bel sağlığımıza gösterdiğimiz özen, esnekliğimizi koruyucu pilates, yoga gibi aktiviteleri yapmamız belimizin en sağlıklı şekilde yaşlanmasını sağlar. Bunlarla beraber omurgamıza zarar verdiğini net olarak bildiğimiz sigara, aşırı kilodan kaçınmamız gerekir. Tabii genetik faktörlerin de önemli rol oynadığını bilmemiz gerekir.
